Een foto van jezelf op social media zetten? Denk even na
In de muziekindustrie is een succesvolle carrière zonder social media bijna niet meer mogelijk. Instagram wordt gebruikt om fans betrokken te houden, muziek te pitchen en (niet onbelangrijk) belangrijke sponsors te binden. Hoe meer volgers, hoe groter de bekendheid en dus hoe waardevoller de artiest. En hoe zorg je dat je veel volgers hebt? Door veel foto’s van jezelf en je leven te plaatsen.
Het plaatsen van zulke foto’s is echter niet zonder risico. Daar kwam Ariana Grande recent ook achter, toen zij een gedagvaarding ontving met betrekking tot twee foto’s die zij van zichzelf plaatste.[1] Op de foto’s is ze zien is dat ze uit een gebouw buiten loopt met een doorzichtige tas met daarop het woord ‘Sweetener’. Ze schreef erbij: ‘happy sweetener day’. De post is kennelijk bedoeld om reclame te maken voor haar vierde studio-album, dat ‘Sweetener’ heet.
Eiser is de New Yorkse fotograaf Robert Barbera. Hij stelt in de dagvaarding van 13 mei 2019 dat hij auteursrechthebbende op de foto’s is en Grande daarop inbreuk maakt. Bovendien stelt hij dat Grande bewust zijn persoonlijkheidsrecht heeft geschonden door zijn naam niet te noemen als maker van de foto’s. Hij vordert vergoeding van zijn schade en afdracht van de winst die Grande heeft behaald.
Het is onbekend hoeveel de schade en de winst Barbera in gedachten heeft, maar die zouden nog best eens in de papieren kunnen lopen als wordt meegerekend dat Grande’s kanaal 154 miljoen volgers heeft en de post meer dan drie miljoen keer was geliked voordat hij werd verwijderd.
Deze procedure past in een trend. Eerder al waren bekende Instagrammers gedagvaard omdat zij een foto van zichzelf plaatsten die (mogelijk) inbreuk maakt op een anders auteursrecht. Het is in ieder geval bekend dat Jenifer Lopez, Jessica Simpson, Khloe Kardashian en Gigi Hadid hiervoor zijn gedagvaard. De meeste van deze zaken zijn geschikt en dus weten we de afloop niet. Alleen Hadid’s procedure loopt nog.[2] In Nederland zijn nog geen voorbeelden bekend van zulke procedures.
Mag je dan geen foto van jezelf plaatsen?
Het korte antwoord is: wel als je de foto zelf hebt gemaakt of toestemming hebt gekregen van de rechthebbende, niet als je geen rechthebbende bent en ook geen toestemming hebt.
Hadid bepleitte in haar zaak nog dat de foto niet auteursrechtelijk beschermd is, omdat het ging om een snel shot in een publieke setting. De foto zou niet voldoen aan het originaliteitscriterium (naar Amerikaans recht) van auteursrecht. Dat argument is een interessante in deze tijd van overmatig smartphone-gebruik. Zou iedere foto een ‘eigen intellectuele schepping van de maker zijn’, zoals het auteursrechtcriterium in Europa luidt? Vaak genoeg wordt er ook maar wat afgeklikt, zonder dat er een gedachte achter de compositie zit.
Tot nu toe wordt er echter in het algemeen van uitgegaan dat foto’s auteursrechtelijk beschermd zijn. Zelfs als je er zelf op staat, mag je dat dus niet zomaar op kopiëren. Wellicht goed om te weten voor social media gebruikende artiesten.
Instagram post van Ariana Grande
[1] https://www.documentcloud.org/documents/6002322-1.html.
[2] https://www.scribd.com/document/398500491/X-clusive-Lee-Inc-v-Gigi-Hadid