Er is grote onrust in het boekenvak. Boekhandels vallen om, er wordt digitaal gekopieerd, boekhandels zijn leeg, omzetten lopen terug. En dus worden er oplossingen aangedragen. Die oplossingen zijn er in allerlei soorten, variërend van het lobbyen voor een vaste prijs voor het ebook, het discussiëren over soorten van beveiliging op ebooks en het aanpakken van downloaders. Iedereen die zich in deze discussie beweegt heeft grote kans de wedstrijd te verliezen, ik leg graag uit wat ik bedoel.

Afgelopen vrijdag organiseerde mijn kantoor een diner voor vertegenwoordigers van de boeken-, muziek-, film- en modebranche  (op Twitter zijn de reacties terug te vinden onder #bd11, Bousie’s Dinner 2011). Daarbij was het de bedoeling dat partijen juist met verschillende achtergronden zoveel mogelijk van elkaar zouden leren. Steal from the best en afkijken is toegestaan.

Het boekenvak kreeg er de volle laag van de andere genodigden. Een van de opmerkingen uit de zaal, kwam van Kees Hermans. Hij gaf Joost Nijsen van Podium mee dat het boekenvak over is en dat men zich dat moet realiseren. Kees had vroeger een succesvolle muziekonderneming, Disky. Disky zette in Europa per jaar meer dan 100 miljoen Euro om en is in een paar jaar tijd naar 0 gezakt. Natuurlijk wil iemand als Hermans wel van de daken schreeuwen dat het vijf voor twaalf is in de boekenbranche, natuurlijk wil hij zo’n ervaring met het boekenvak delen.

Ik ben het er volslagen mee eens dat het boekenvak over is, maar dan bedoel ik het boekenvak “as we know it”. Onder andere door digitalisering, maar ook door een veranderend gedrag van consumenten is de markt totaal veranderd. De consumenteneuro’s zijn fluïde geworden, er is geen vast budget meer voor het een of het ander.

Het enige dat we zeker weten is dat consumenten hangen aan hun mobiele telefoon of hun leven er van af hangt. Zelfs zwervers kopen eerder beltegoed dan bier. Die mobiele telefoon is hulp, troost, communicatie en vermaak ineen geworden. En dat is een volslagen wijziging vergeleken met nog maar tien jaar geleden.

Het denken in termen van bescherming is denken in wat je had en wat je daar van kunt behouden. Met name grotere bedrijven hebben daar last van. Die zijn gewend aan een zeker omzet en winstniveau en worden in de corporate wereld afgerekend op het al dan niet halen van targets en het snijden in de kosten. Daarbij wordt als het tegenzit bijna per definitie de kaasschaaf gehanteerd in plaats van de hakbijl. Stel je maar voor dat de baas van Selexyz zou zeggen, we gooien alle winkels in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam dicht en concentreren ons op onze regiofunctie. Of: we verkopen voortaan slechts gebonden boeken in de winkels en de functie van breed aanbieden reserveren we voor het Internet.

Nederland zou te klein zijn voor een dergelijke ingreep. En toch moeten alle boekenvakkers zich nu realiseren waar ze staan en wat ze willen. En daarbij is het verboden te kijken naar hoe het vroeger gegaan is. Iedereen die spreekt over teruglopende omzetten is dood. Iedereen die zich verheugt over een markt waarin ondanks alle bedreigingen nog substantieel wordt omgezet leeft. Richt je op wat je kunt en vergeet wat je kon. En dan ligt de wereld weer voor je open.

Kijk met frisse blik. Ik geef u een voorbeeld: de verkoopaantallen in de muziek-, boeken- en filmwereld lopen terug. Laten we eens zeggen dat ze allemaal zullen halveren, dan is de gezamenlijke markt altijd nog altijd groter dan de huidige markt van het boek. En dus stap je als boekverkoper monter in de verkoop van cd’s en dvd’s. Move on!