Opschortende of ontbindende voorwaarde

Floor Eikelboom
16 feb 2016

Nut van opschortende en ontbindende voorwaarde

Onzekerheid hoort bij het leven, ook voor ondernemers. Niet alles is beheersbaar en wie denkt de toekomst te kunnen voorspellen houdt vaak zichzelf voor de gek. De opschortende of opschortende voorwaarde is een juridisch instrument om de ongewisheid van de toekomst het hoofd te bieden. Beide maken het mogelijk om te anticiperen op onzekere toekomstige gebeurtenissen. Een opschortende voorwaarde zorgt er voor dat de overeenkomst pas van kracht wordt, indien een bepaalde onzekere toekomstige gebeurtenis zich (niet) voordoet (art. 6:22 BW). Een bekend voorbeeld is dat in een koopovereenkomst ten aanzien van een stuk grond wordt opgenomen dat deze pas hoeft te worden nagekomen als een bouwvergunning is verkregen. Een ontbindende voorwaarde zorgt er juist voor dat de overeenkomst eerst wel bindt maar komt te vervallen, indien een bepaalde onzekere gebeurtenis zich (niet) voordoet (art. 6:22 BW). Een bekend voorbeeld is een financieringsvoorbehoud: een clausule in een koopovereenkomst die er voor zorgt dat de koper onder de koop uit kan, als hij de koopprijs niet kan financieren, althans tegen bepaalde voorwaarden.

Misbruik van opschortende en ontbindende voorwaarde

Het vervullen van een opschortende of ontbindende voorwaarde, hangt dus af van een onzekere toekomstige gebeurtenis. Soms is een opschortende of ontbindende voorwaarde echter zo geformuleerd dat partijen het lot een handje kunnen helpen. Een partij kan verhinderen, of juist bewerkstelligen dat een ontbindende of opschortende voorwaarde intreedt. Dat kan de bedoeling zijn, maar soms ook ingaan tegen hetgeen de wederpartij mocht verwachten toen hij akkoord ging met de opschortende of ontbindende voorwaarde. In het voorbeeld van het financieringsvoorbehoud zal de verkoper meestal mogen verwachten dat de koper zijn best doet om een financiering te verkrijgen. In de praktijk komt het echter voor dat de koper zijn financieringsaanvraag opzettelijk verstiert in de hoop zo onder de koopovereenkomst uit te kunnen.

Remedie

Art. 6:23 BW gaat dergelijk gedrag tegen. Wanneer de partij die bij de niet-vervulling belang had, de vervulling heeft belet, geldt de voorwaarde als vervuld, indien redelijkheid en billijkheid dit verlangen (art. 6:23 lid 1 BW). Wanneer de partij die bij de vervulling belang had, deze heeft teweeggebracht, geldt de voorwaarde als niet vervuld, indien redelijkheid en billijkheid dit verlangen (art. 6:23 lid 2 BW). Het gaat hier dus niet om een automatisme. Het enkele beletten of teweegbrengen van het vervullen van een voorwaarde, is niet genoeg. De redelijkheid en billijkheid moeten ook verlangen dat de voorwaarde (niet) is vervuld. Of dit zo is, hangt af van de omstandigheden van het geval. Daarbij kan onder meer meewegen waarom de opschortende of ontbindende voorwaarde in de overeenkomst is opgenomen, wat de wederpartij mocht verwachten, hoe de desbetreffende voorwaarde is geformuleerd, of de andere partij direct of slechts indirect is betrokken bij het (niet) vervullen van de voorwaarde, en of sprake is van opzettelijk handelen of nalaten.

Naar
boven