Stelt u zich voor. U bent auteur en u heeft een modelovereenkomst gesloten met een Nederlandse uitgever. Het boek komt uit en is een groot succes. Tevreden incasseert u de stroom royalty’s en gaat een weekje uitblazen op Curaçao. Tot uw verbazing vindt u uw boek in de boekwinkel in Curaçao op grote stapels liggen. Hè, ik had toch een deal met een Nederlandse uitgever? Dat klopt, maar het modelcontract zegt niets over het territorium waarvoor de licentie geldt.

Doorgaans wordt bepaald dat het boek in de Nederlandse taal mag worden uitgegeven en worden al dan niet meteen de rechten op een vertaling in licentie gegeven, maar dat betekent niet dat het boek niet in Timboektoe op de markt mag worden gebracht. Zo lang het maar in de taal verschijnt die je bent overeen gekomen. Dat is een beetje merkwaardig. De meeste licentie overeenkomsten buiten het boekenvak kennen een uitdrukkelijke bepaling over het territorium waar de licentie werkt. De reden daarachter is dat je per territorium dan de beste partij kunt zoeken. En dan kan die partij de exclusieve rechten verkrijgen. Immers wat weet de gemiddelde Nederlandse uitgever van publiceren in Zuid-Amerika, om maar eens een dwarsstraat te noemen.

Duur van de overeenkomst

Een andere bepaling die je niet terug vindt in het Modelcontract is die over de duur van de overeenkomst. Ook dat is ongebruikelijk. Immers het is handig om te weten hoe lang je met elkaar contracteert. Zo zien we soms nog de rechtenverlening voor eeuwig, dat is onjuist. Immers het auteursrecht is niet eeuwigdurend, dus die rechten kun je dus ook niet voor eeuwig verlenen. Moeilijker wordt het als er staat dat de overeenkomst is aangegaan voor onbepaalde tijd. Wat betekent dat? Dat betekent eigenlijk dat je daarover niets hebt afgesproken en dat ieder van de partijen de overeenkomst in principe mag opzeggen. Mijn ervaring is dat de overgrote meerderheid van partijen die contracteren zich dat niet realiseren. Bij onbepaalde tijd denkt de leek aan eeuwig.

Opzeggen van de overeenkomst

In het Modelcontract staat er niets over, mag je dat dan zo maar opzeggen? Nee, waarschijnlijk niet. In artikel 15 van het contract zien we een aantal redenen staan waarom de auteur mag opzeggen. Kort samengevat, als de uitgever zijn boek niet uitgeeft en als de loop uit het boek is. Daarnaast mag er worden opgezegd als er sprake is van een ernstige tekortkoming van de andere partij. Over die toverformule wordt nogal eens een robbertje gevochten in boekenland. Immers wat is een ernstige tekortkoming? Als de uitgever niet meteen terug belt? Als je boek niet de aandacht krijgt die jij vindt dat het verdient? Als de auteur zijn manuscript een half jaar te laat inlevert? U kunt zich voorstellen dat je hier over van mening kunt verschillen. In lid 5 vinden we dan ten slotte nog de bepaling dat je kunt opzeggen als je na tien jaar zwaarwegende redenen hebt om op te zeggen.

En uit al deze bepalingen moet je dan maar afleiden dat je niet om een andere reden kunt opzeggen dan hierboven genoemd. Handiger en duidelijker zou zijn geweest als er staat, de auteur kan uitsluitend opzeggen als….dan weet je tenminste waar je aan toe bent. En dan weet je ook dat je alleen om die redenen kan beëindigen. Dus als je op dag 1 merkt dat je redacteur je niet ligt en de uitgever weigert die te vervangen, dan zit je mooi aan de uitgever vast.

Verlagen / opheffen van de prijs

Tot slot, als uitsmijter van deze korte serie over contracteren in het boekenvak, nog even uw aandacht voor artikel 16 van het Modelcontract. Daarin staat een ongeldige bepaling. Artikel 16 schrijft voor dat de uitgever bevoegd is om de prijs van het werk na twee jaar te verlagen of op te heffen. Bedoeld wordt blijkbaar dat de uitgever voor het verstrijken van die twee jaar die bevoegdheid niet heeft en dat is onzin. Immers de wet op de vaste boekenprijs (Wvbp) schrijft voor dat na een half jaar de prijs mag worden aangepast en na een jaar mag worden opgegeven.

Als partijen in afwijking van de wet dus met elkaar afspreken dat de prijs twee jaar lang niet mag worden verlaagd of opgeheven, dan gaat dat verder dan de wet toe staat. En dus is daar sprake van een verboden prijsafspraak. Ik zal het niet aan de ACM verklappen, maar raad ondertussen iedereen aan bij gebruik van het Modelcontract uitdrukkelijk te verwijzen naar de Wvbp en die termijnen aan te houden.