Het geluid van een blikje bier of frisdrank dat geopend wordt, waarna de inhoud ervan in een glas wordt geschonken. Iedereen kan dat geluid voor zich zien (horen), zonder het daadwerkelijk te horen. Heel herkenbaar dus! En voor dat herkenbare geluid probeerde de Duitse fabrikant van (o.a.) blikjes voor frisdrank en bier ook Ardagh Metal Beverage een merkrecht te verkrijgen. In een recent arrest steekt het Gerecht van Eerste Aanleg (onderdeel van het Europese Hof van Justitie) daar een stokje voor.

Klankmerken bestaan al langer

Een geluid als merk vastleggen; dat kan al langer. Lange tijd gold in de EU de regel dat je een merk wel grafisch moest kunnen weergeven om bescherming te krijgen (naast het feit dat het klankmerk onderscheidend vermogen moest hebben). Het indienen van een geluidsbestand was daarvoor niet voldoende (want dat was geen grafische weergave). Wilde je een klankmerk registreren, dan moest je in de praktijk bij het Europese merkenbureau (EUIPO) een notenbalk indienen, maar ook dat werd lang niet altijd geaccepteerd. Een bekend klankmerk dat bestaat uit alleen een notenbalk is bijvoorbeeld “RICOLA”:

Ook dit (ultrabekende) klankmerk is met een notenbalk geregistreerd. Kun jij raden welk merk dit is?

Klankmerken nemen een vlucht

Inmiddels gaat het aanvragen van een klankmerk eenvoudiger: men kan tegenwoordig gewoon een mp3’tje indienen. De eis van ‘grafische weergave’ bestaat niet langer. Een (voor Nederlanders) bekend klankmerk is het Coolblue-fluitriedeltje.

Een klankmerk dat recent is aangevraagd is bijvoorbeeld dit klankmerk van Hyperloop (het concept voor een vacuümtrein dat is bedacht door Elon Musk). Of deze openingstune van de Engelse Premier League.

Ook autofabrikanten vragen tegenwoordig veel klankmerken aan. Eén daarvan is BMW. Zo lijkt dit klankmerk een optrekkende elektrische BMW voor te stellen. En dit klankmerk lijkt me misschien de afremmende variant. En is dit klankmerk misschien wat men hoort bij het opstarten? Of hoort men dat juist bij het afsluiten en is dit klankmerk misschien het startgeluid? BMW is in elk geval druk bezig met klankmerken, want ook voor dit geluid en voor dit geluid hebben ze recent een EU-merk aangevraagd. Overigens doen veel andere automerken hetzelfde.

Maar het openen van een blikje is dus geen geldig klankmerk

Niet elk geluid voldoet als klankmerk. Het zeer bekende sonic logo van Netflix werd bij het Europese merkenbureau bijvoorbeeld geweigerd, omdat het onvoldoende onderscheidend zou zijn. En ook het geluid van het openen van een blikje, gevolgd door 1 seconde stilte en 9 seconden gebruis, is dus geweigerd. Het is nu voor het eerst dat het Gerecht (de op één na hoogste EU-rechter) zich over zo’n als geluidsbestand ingediend klankmerk uitlaat.

Het openen van een blikje en het uitschenken van het drankje is niet onderscheidend

In eerste instantie had het EUIPO de aanvraag voor een klankmerk afgewezen wegens een gebrek aan onderscheidend vermogen. Vervolgens heeft de Kamer van Beroep van het EUIPO het beroep tegen die beslissing verworpen. Ook het beroep bij het Gerecht slaagt vervolgens niet (hoewel de kamer van Beroep volgens het Gerecht wel het verkeerde juridische criterium had toegepast). Volgens het Gerecht moet een klankmerk over ‘een zekere pregnantie of herkenbaarheid’ beschikken, ‘waardoor de gemiddelde consument het kan opvatten en beschouwen als merk en niet als element van functionele aard of als aanduiding zonder eigen intrinsieke kenmerken’.

Volgens het Gerecht had het EUIPO terecht geoordeeld dat het geluid van het aangevraagde merk rechtstreeks verband hield met de geclaimde waren (bier en frisdrank, etc.) en inherent is aan het gebruik van die waren. Oftewel: de klank van het openen van een blikje drinken, en het vervolgens uitschenken daarvan, is het logische en rechtstreekse gevolg van de noodzaak om het blikje te kunnen gebruiken waarvoor het bedoeld is (consumptie van drankjes). Bovendien zal de gemiddelde consument het geluid niet opvatten als merk, maar juist als een technisch en functioneel bepaald element dat verwijst naar de betrokken waren (drankjes). Het aangevraagde klankmerk is dus niet onderscheidend genoeg en het Gerecht meent dan ook dat de merkaanvraag terecht is afgewezen.

Meer weten? Neem contact op met Syb Terpstra.