Grondrechten zijn van oudsher bedoeld om de burger te beschermen tegen de overheid. Grondrechten kunnen echter niet alleen werking hebben tegenover de overheid. Zij kunnen ook worden ingeroepen in zaken tussen burgers en ondernemingen onderling. Dit wordt het leerstuk van de horizontale werking van grondrechten genoemd.

Zaken die wij behandelen hebben onder meer betrekking op:

• Wat is de invloed van grondrechten op de reikwijdte en inhoud van exclusieve intellectuele eigendomsrechten, zoals het auteursrecht en het merkenrecht?;
• Hoe moeten botsende grondrechten onderling tegenover elkaar moeten worden afgewogen? zoals de vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy;
• Wat is de reikwijdte van nieuwe grondrechten, zoals de vrijheid van ondernemerschap?;
• Mag de overheid het recht op privacy van haar burgers beperken in het kader van de nationale veiligheid en terrorismebestrijding?;
• Hoe verhouden Europese richtlijnen en nationale wetgeving zich tot de toepasselijke grondrechten?

Bij de discussie over grondrechten speelt de Nederlandse Grondwet een ondergeschikte rol. Dat komt door het zogenaamde toetsingsverbod: de inhoud van wetten mogen niet aan de Grondwet worden getoetst (artikel 120 Grondwet). Het toetsingsverbod geldt niet voor internationale verdragen. Vandaar dat in de Nederlandse rechtspraak de grondrechten die zijn neergelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van Mensen (EVRM) en het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie een grote rol spelen.

Grondrechten spelen een steeds belangrijkere rol binnen het informatierecht en het recht van intellectuele eigendom, vooral sinds de introductie van het Handvest van de Grondrechten in 2009. Grondrechten die voor deze rechtsgebieden met name van belang zijn, zijn het recht van intellectuele eigendom (artikel 17 Handvest), het recht op privacy (artikelen 7 en 8 Handvest), de vrijheid van meningsuiting (artikel 11 Handvest)en de vrijheid van ondernemerschap (artikel 16 Handvest). Uit de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie blijkt dat een juist evenwicht moet worden verzekerd tussen botsende grondrechten.

Het Handvest van de Grondrechten behoort tot het zogenaamde primaire Unierecht. Dat betekent dat richtlijnen, verordeningen en beschikkingen – het secundaire Unierecht – vernietigbaar zijn wanneer deze in strijd met het Handvest van de Grondrechten komen. Het Handvest van de Grondrechten heeft bovendien gelding binnen de rechtsorde van de lidstaten en heeft voorrang boven het nationale recht.

Uit de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie blijkt duidelijk dat grondrechten een steeds grotere rol spelen bij het bepalen van de reikwijdte en uitoefening van exclusieve rechten. Het vinden van de juiste balans tussen twee, drie of zelfs vier botsende grondrechten is een ingewikkelde exercitie. Het Handvest van de Grondrechten is bovendien nog zo jong, dat de invloed van het Handvest van de Grondrechten nog volop in ontwikkeling is.

Grondrechten raken iedereen. Niet alleen als burger, juist ook als bedrijf. De vrijheid van ondernemerschap kan relevant zijn om een ondernemingsrechtelijk geschil te beslechten. Het grondrecht raakt ook telecombedrijven bij de beantwoording van de vraag welke zorgplicht zij in acht moeten nemen. De vrijheid van meningsuiting is relevant voor uitgevers, klokkenluiders, wetenschappers en journalisten. Het recht op privacy raakt werknemers, bekende Nederlanders en internetproviders. Wij worden ook vaak door andere advocaten ingeschakeld vanwege onze bijzondere expertise op dit gebied. Wij werken dan collegiaal samen om het beste resultaat voor de cliënte te behalen.

De advocaten van bureau Brandeis zijn erkende experts op het gebied van de bescherming die grondrechten bieden. Zij hebben de laatste jaren bijzondere en unieke expertise ontwikkeld op het gebied van het Handvest van de Grondrechten. Als één van de weinige advocatenkantoren in Nederland hebben wij tot aan de Hoge Raad en het Europese Hof van Justitie geprocedeerd over de inhoud en toepasselijkheid van grondrechten. Daardoor zijn wij nauw betrokken bij de rechtsontwikkeling op het gebied van de grondrechten. De specialisten van bureau Brandeis publiceren regelmatig in vaktijdschriften over grondrechten. Ook geven zij dikwijls lezingen over dit onderwerp.