De comparitie van partijen is een speciale zitting in een civiele procedure voor een of meer rechters met als doel de rechtbank meer informatie te verstrekken (art. 88 Rv). De rechter kan ook een comparitie houden om te kijken of eiser en gedaagde tot een schikking kunnen komen (art. 87 Rv). De eiser en gedaagde worden door de rechtbank opgeroepen te verschijnen. Dit gebeurt in een comparitievonnis.

Het comparitievonnis

Het vonnis kan verder vermelden:

• de naam van de behandelend rechter;
• de onderwerpen waarover van partijen in het bijzonder inlichtingen wordt verlangd;
• door partijen nader over te leggen stukken;
• indien een eis in reconventie is ingesteld, op welke dag de conclusie van antwoord in reconventie uiterlijk door de rechtbank en de wederpartij moet zijn ontvangen en dat het antwoord in reconventie ter comparitie kan worden genomen.

De comparitie van partijen wordt meestal gelast nadat het verweer van de gedaagde is ontvangen. Dit verweer is opgenomen in de conclusie van antwoord van de gedaagde, geschreven in reactie op de dagvaarding. De rechter kan echter in elke stand van de procedure beslissen tot een comparitie van partijen. Eén van de partijen kan ook verzoeken om een comparitie. De rechtbank kan ook bepalen dat de zaak zich niet leent voor een comparitie (art. 131 Rv).

Vaak mogen de partijen tot twee weken voor de comparatie nog schriftelijke stukken indienen om hun stellingen te onderbouwen.

Wanneer u een rechtspersoon vertegenwoordigt en niet de statutair bestuurder bent, is het van belang een volmacht mee te nemen, ook om eventueel een schikking te bereiken. De volmacht zal aan het proces-verbaal worden gehecht.

Tijdens de comparitie van partijen

Bij de comparitie van partijen mogen partijen een mondelinge toelichting geven. Het is echter niet de bedoeling dat (de advocaten van partijen) pleiten. Wanneer u wel de gelegenheid wenst te pleiten, moet u daar op voorhand om verzoeken. Iedere rechter behandelt de comparitie weer volgens een ander stramien. U doet er dus goed aan zich te vergewissen van het beleid dat de behandelend rechter(s) hanteren. Meestal begint de zitting met de behandeling van enige formaliteiten (wie is aanwezig? zijn alle stukken ontvangen?), daarna start de informatie- of exploratiefase.

Tijdens de comparitie zal de rechtbank vaak rechtstreeks aan de betrokken partijen vragen stellen. Het is dus van belang deze zitting goed voor te bereiden. Vragen die partijen kunnen verwachten zijn, bijvoorbeeld:

• wat is uw belang bij deze procedure?
• wanneer is de zaak voor u succesvol afgerond?
• waar moet nog over worden beslist om de zaak voor u tot een succes te maken?

In de praktijk wordt de rechtbank vergezeld door een griffier die behoort tot hetzij de juridische, hetzij de niet-juridische (administratieve) ondersteuning. Griffiers van de laatste categorie worden doorgaans vooral ingezet voor het typewerk; die van de eerste maken na de zitting vaak het vonnis.

De comparitie kan de volgende uitkomsten hebben:

1. De zaak wordt geschikt. Hiervan wordt een proces-verbaal opgemaakt, die kan worden ondertekend. De zaak wordt daarna doorgehaald.
2. Geen schikking. De rechter bepaalt de dag waarop de zaak weer op de rol zal komen.
3. Er wordt proces-verbaal opgemaakt van eventueel afgelegde getuigenverklaringen, die door de aanwezige partijen wordt ondertekend (van weigering te ondertekenen wordt een aantekening gemaakt). Ook vermeldt het proces-verbaal de door de rechter bepaalde dag waarop de zaak weer op de rol zal komen.

Na de comparitie van partijen

Na afloop van de comparitie van partijen zal de rechtbank beslissen hoe de procedure verder verloopt. De rechtbank kan dan zonder verdere stappen vonnis wijzen. Het is daarom van belang dat u tijdens de comparitie van partijen goed hebt gereageerd op de stellingen van de andere partij. Omdat de rechtbank de leiding heeft van de zitting, moet u daar om verzoeken.

Na de comparitie kan de rechtbank de eiser en de gedaagde ook de gelegenheid geven hun zienswijze schriftelijk of mondeling nog eens extra toe te lichten. Een schriftelijke toelichting van de eiser heet repliek. Een toelichting van de gedaagde op zijn verweer wordt dupliek genoemd. De rechter kan ook aan de eiser of de gedaagde vragen met extra bewijs te komen. De partijen kunnen bewijs schriftelijk leveren door stukken te overhandigen, getuigen te laten horen of een deskundige in te schakelen.

Het gerechtshof in hoger beroep kan, gelet op de schakelbepaling in art. 353 Rv, bepalen om direct na het aanbrengen van de zaak een comparitie te houden: “comparitie na aanbrengen”. Dit zal pas gebeuren nadat beide partijen het griffierecht hebben betaald.

De comparitie van partijen is een goede illustratie van een uitwerking van de efficiënte proceseconomie. Door de comparitie van partijen kan duidelijk worden wat de kern van het geschil is of kunnen partijen tot een schikking komen.

U mag van een ervaren procesadvocaat verwachten dat hij zich niet laat verrassen tijdens een comparitie van partijen en u goed voorbereidt op vragen van de rechtbank. bureau Brandeis organiseert speciale oefenrechtbanken om haar cliënten voor te bereiden op een comparitie van partijen. Ook staan wij vaak minder ervaren advocaten bij om een comparitie tot een succes te maken.